Арганізацыя Аб'яднаных Нацый па пытаннях адукацыі, навукі і культуры

ЮНЕСКА (Арганізацыя Аб'яднаных Нацый па пытаннях адукацыі, навукі і культуры) – спецыялізаваная ўстанова ў сістэме ААН, якая садзейнічае ўмацаванню міру, выкараненню галечы, устойліваму развіццю і міжкультурнаму дыялогу праз адукацыю, навуку, культуру, камунікацыю і інфармацыю.

ЮНЕСКА была створана на Канферэнцыі Арганізацыі Аб'яднаных Нацый,  якая адбылася ў лістападзе 1945 г. у Лондане. 16 лістапада 1945 года 37 дзяржаў падпісалі  Статут ЮНЕСКА. 

У цяперашні час членамі ЮНЕСКА з'яўляюцца 194 дзяржавы.

Генеральным дырэктарам ЮНЕСКА з лістапада 2017 года з'яўляецца прадстаўнік Францыі Одрэ Азуле.

Беларусь уступіла ў склад ЮНЕСКА ў 1954 годзе і з гэтага моманту прымае актыўны ўдзел у дзейнасці Арганізацыі.

Супрацоўніцтва з ЮНЕСКА спрыяе росту прэстыжу і пазнавальнасці Беларусі на міжнароднай арэне, папулярызацыі яе ўнутранай палітыкі ў гуманітарнай сферы, развіццю двухбаковых сувязяў. Гэта таксама дазваляе вырашаць важныя пытанні захавання прыроднай і культурнай спадчыны, выкарыстоўваць перадавы міжнародны вопыт у галіне навукі і адукацыі.

Як прадугледжана Статутам ЮНЕСКА з 1956 года ў Беларусі дзейнічае Нацыянальная камісія па справах ЮНЕСКА.

Старшынёй Нацыянальнай камісіі з ліпеня 2024 года з'яўляецца Міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь Максім Рыжанкоў.

Рабочым апаратам Нацыянальнай камісіі па справах ЮНЕСКА з’яўляецца сакратарыят, які дзейнічае пры Міністэрстве замежных спраў Рэспублікі Беларусь.

Кантакты:

220030, г. Мінск, вул. Леніна, 19
тэл.: +375 17 215 86 55
e-mail: su@mfa.gov.by

На тэрыторыі Беларусі знаходзяцца чатыры аб’екты, што ўключаны ў Спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА:

Белавежская пушча сумесна з Польшчай, атрымала статус у 1979 годзе;

Мірскі замак, атрымал статус у 2000 годзе;

Архітэктурны, жылы і культурны комплекс роду Радзівілаў у Нясвіжы, атрымаў статус у 2005 годзе;

Дуга Струвэ сумесна з Латвіяй, Літвой, Малдовай, Эстоніяй, Нарвегіяй, Расійскай Федэрацыяй, Украінай, Фінляндыяй і Швецыяй, атрымала статус у 2005 годзе.

У Спісы нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА ўключаны пяць беларускіх элементаў:

Абрад «Калядныя цары» (Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны, якая патрабуе тэрміновай аховы, з 2009 года);

Урачыстасць у гонар шанавання Іконы Маці Божай Будслаўскай/Будслаўскі фэст (Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва,  з 2018 года);

Вясновы абрад «Юраўскі карагод» (Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны, якая патрабуе тэрміновай аховы, з 2019 года);

Культура ляснога бортніцтва сумесна з Польшчай (Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва,  з 2020 года).

Саломапляценне Беларусі: традыцыі, рамяство, уменне (Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва, з 2022 года)

У Рэестр «Памяць свету» уключаны 2 аб’екты:

Архіў Радзвілаў і Нясвіжская бібліятэка сумесна з Літвой, Польшчай, Расійскай Федэрацыяй Украінай і Фінляндыяй, іуключаны ў 2009 годзе;

Акт Люблінскай уніі сумесна з Латвіяй, Літвой, Польшчай  і Украінай, уключаны ў 2017 годзе.

Тры беларускіх біясферных рэзерваты ўключаны ў Сусветную сетку біясферных рэзерватаў:

Бярэзінскі біясферны запаведнік, атрымаў статус у 1978 годзе;

Белавежская пушча, атрымала статус у 1993 годзе; 

Трансгранічны біясферны рэзерват “Западнае Палесье” з Польшчай і Украінай, атрымаў статус у 2003 годзе.

У Беларусі паспяхова ажыцяўляюць сваю дзейнасць 6 кафедр, 18 Асацыяваных школ і 52 клуба ЮНЕСКА.

У 2018 годзе Віцебск далучыўся да Глабальнай сеткі гарадоў ЮНЕСКА, міжнароднаму аб'яднанню, створанаму для абмену ведамі, уменнямі і перадавым вопытам у галіне адукацыі.

100-годдзе з дня нараджэння пісьменніка Васіля Уладзіміравіча Быкава ўключана ў Спіс памятных дат ЮНЕСКА на 2024 год.